Artykuły

Bardzo często słyszymy, że coś trzeba załatwić u notariusza i musi to być akt notarialny. Czym właściwie jest? Kiedy trzeba go koniecznie sporządzić, a kiedy nie?

Ten tajemniczy akt notarialny to nic innego jak urzędowy dokument, który potwierdza wykonanie jakiejś czynności prawnej. Do jego sporządzenia jest uprawniony jedynie notariusz oraz konsul RP, pod warunkiem wcześniejszego uzyskania upoważnienia od ministra sprawiedliwości. Przepisy prawa dokładnie wskazują, które z czynności prawnych muszą być potwierdzone aktem notarialnym. Jeśli taka forma potwierdzenia nie zostanie zachowana, czyli np. sprzedając dom zrobimy zwykłą umowę sprzedaży, a nie akt notarialny, to czynność taka będzie nieważna.

Do najbardziej znanych czynności, które wymagają sporządzenia aktu notarialnego należą te, które wiążą się z nieruchomościami, np. przeniesienie własności nieruchomości (czyli jej sprzedaż), przeniesienie i przedłużenie wieczystego użytkowania.

Kolejną grupą są sprawy spadkowe, szczególnie te, które dotyczą nieruchomości. Obecnie bowiem także notariusz może potwierdzić nabycie spadku, dział spadku czy jego zrzeczenie się. To wszystko wymaga formy aktu notarialnego. Sam testament nie musi być aktem notarialnym, ale dobrze, jeśli takim jest.

Duża grupa czynności, wymagających aktu notarialnego, jest związana ze spółkami. Wszelkie umowy spółek handlowych muszą być sporządzane właśnie w tej formie. Wyjątkiem jest spółka cywilna, która jest uregulowana w kodeksie cywilnym.

Darczyńca, chcący przekazać darowiznę, także swoje oświadczenie woli musi wyrazić w formie aktu notarialnego.

Dlaczego stosuje się takie obostrzenia? Wbrew pozorom nie chodzi o utrudnianie życia, ale o ułatwienie dochodzenia praw w razie pojawienia się wątpliwości. Akt notarialny daje pewność, że dana czynność prawna została rzeczywiście wykonana.

Po sporządzeniu aktu notarialnego, a przed jego podpisaniem, notariusz odczytuje go i upewnia się, że strony go zrozumiały, a zapisy są zgodne z wyrażoną przez nich wolą. Dopiero wtedy strony i notariusz podpisują dokument.

W akcie notarialnym, oprócz daty i miejsca sporządzenia dokumentu, muszą się znaleźć m.in. dane notariusza, imiona, nazwiska, imiona rodziców, miejsca zamieszkania osób fizycznych lub podobne dane osób prawnych, które biorą udział w akcie oraz oświadczenia stron.

Warto też wiedzieć, że oryginały aktów notarialnych są przechowywane u notariusza. To bardzo ułatwia poszukiwania np. aktu sprzedaży nieruchomości czy sporządzonego notarialnie testamentu. Stronom notariusz wydaje wypisy, które mają taką samą moc jak oryginał. Są opatrzone stosownymi podpisami i pieczęciami.