Artykuły

Chirurgia plastyczna, określana również jako rekonstrukcyjna lub estetyczna, jest jedną ze specjalizacji chirurgicznych. Zajmuje się rekonstrukcją lub odtwarzaniem części ciała ludzkiego oraz ich modyfikacją.

Szeroki obszar tej dziedziny chirurgii dzieli się na dwie zasadnicze kategorie: chirurgię rekonstrukcyjną oraz chirurgię kosmetyczną.

Pomoc weteranom

Za ojca współczesnej chirurgii plastycznej uchodzi sir Harold Gilles, otolaryngolog pochodzący z Nowej Zelandii, a pracujący w Londynie. Gilles opracował wiele stosowanych do dziś technik chirurgii twarzy w związku z poważnymi obrażeniami żołnierzy brytyjskich walczących na frontach I wojny światowej. Poza amputacjami i zerwaniem ścięgien, szczególnym wyzwaniem były rany od szrapneli, iperytu oraz oparzenia płonącymi paliwami na okrętach, a zwłaszcza wśród pilotów.

Z Haroldem Gillesem współpracował znany specjalista chirurgii twarzy i szczęki Hippolyte Morestin. Udało się pomóc ok. 5 000 pacjentów, głównie żołnierzy rannych w walce. Po wojnie Gilles rozwinął swą prywatną praktykę. Jego pacjentami było wiele znanych osób. Podróżował też po całym świecie prezentując swe metody chirurgii plastycznej. Kuzyn Gillesa, Archibald McIndoe, zajmował się jako konsultant RAF głębokimi oparzeniami i zniekształceniami twarzy lotników odniesionymi podczas pożarów paliwa na pokładach samolotów. McIndoe również opracował nowe metody leczenia oraz zajmował się reintegracją społeczną rannych weteranów.

W Polsce

W Polsce chirurgia plastyczna zaczęła rozwijać się dzięki doktorowi Stanisławowi Michałek-Grodzkiemu. Otworzył on w Polanicy-Zdroju pierwszy w kraju oddział tej specjalności. Leczono tam przede wszystkim chorych ze zniekształceniami wrodzonymi i nabytymi, również w skutek wojny. Następcą doktora Michałek-Grodzkiego został doktor Michał Krauss. Z jego inicjatywy w 1972 roku powstała na bazie Wojewódzkiego Szpitala Chirurgii Plastycznej w Polanicy-Zdroju Klinika Chirurgii Plastycznej. W roku 1976 przeniesiono ją do Warszawy.

Tam, pod kierownictwem M. Kraussa, rozwijano zwłaszcza chirurgię ręki, leczenie oparzeń oraz mikrochirurgię (zabiegi pod mikroskopem na bardzo małych strukturach żywych). Powstało również Polskie Towarzystwo Chirurgii Plastycznej i Rekonstrukcyjnej.

Współczesność

Obecnie rekonstrukcyjna chirurgia plastyczna korzysta przede wszystkim z przeszczepiania skóry. Stosuje się tkankę od pacjenta, z innego miejsca ciała lub wyhodowane z jego komórek in vitro. Oprócz tego wykorzystuje się skórę dawcy ludzkiego lub preparaty syntetyczne, takie jak integra - materiał złożony z silikonu oraz kolagenu z więzadeł krowich z dodatkiem glikozaminoglikanów. Korzysta się również z innych biomateriałów, mających postać implantów z tworzyw sztucznych, które są w stanie przejąć funkcje zniszczonych fragmentów tkanek i narządów.

Doświadczony chirurg zwraca uwagę na staranne planowanie cięć skalpela. Powinny one być prowadzone wzdłuż naturalnych zgięć lub linii na skórze. Ważne jest również odpowiedni wybór metody zaszycia rany za pomocą materiałów najwyższej dostępnej jakości.

Rekonstrukcyjna chirurgia plastyczna ma za zadanie leczenie poprzez korygowanie i usuwanie utrudnień w funkcjonowaniu kończyn czy twarzy uszkodzonych przez oparzenia, poważne urazy (złamania kości twarzoczaszki) bądź wady wrodzone (rozszczep podniebienia, rozczepiona warga). Rekonstrukcja może być również połączona z odtworzeniem normalnego wyglądu ciała (aspekt estetyczny).

Często usuwa się guzy, koryguje rozcięcia tkanek oraz przeprowadza zabiegi w obszarze twarzy i szczęki. Duże znaczenie ma też korekta blizn, chirurgia ręki oraz zmniejszenie piersi. Z leczeniem onkologicznym związana jest rekonstrukcja piersi po mastektomii. W przypadku braku ucha zewnętrznego również można je odbudować ze względów estetycznych jak w celu poprawy jakości słyszenia. Operacji rekonstrukcyjnych i plastycznych wymagają też nowotwory złośliwe skóry twarzy i skóry kończyn. W związku z leczeniem nowotworów przeprowadza się ponadto rekonstrukcje w obszarze głowy i szyi.

Upiększanie ciała

Chirurgia kosmetyczna zajmuje się zdrowymi częściami ciała. Jej jedynym celem jest poprawa wyglądu lub usunięcie oznak starzenia się. W roku 2014 w samych Stanach Zjednoczonych przeprowadzono prawie 16 milionów operacyjnych i nieinwazyjnych zabiegów plastycznych. Wśród pacjentów dominują kobiety (w USA 88%, w r. 2001, 92% w roku 2014).

Najbardziej popularne są motywowane zwiększeniem atrakcyjności bądź smukłości sylwetki powiększanie lub zmniejszanie biustu, liposukcja, korekta kształtu brzucha oraz operacje powiek (w tym modyfikacja oczu skośnych). Niesłabnącą popularnością cieszą się też operacje nosa i lifting twarzy. Wstrzykiwanie toksyny botulinowej (botox) oraz laserowe usuwanie włosów nie zaliczają się do zabiegów chirurgicznych.

Rośnie stale, zwłaszcza w krajach latynoamerykańskich, jak Kolumbia i Wenezuela, oraz w USA, liczba pacjentów poniżej 18 roku życia. Mamy zatem do czynienia z chirurgią kosmetyczną dzieci.

Poszczególne zabiegi chirurgii estetycznej niosą ze sobą pewne ryzyko powikłań. Zdarzają się krwotoki, uszkodzenia nerwów, zakażenia oraz odrzucenie implantów. Problematyczne okazują się zwłaszcza implanty piersi, które mogą pęknąć czy przemieścić się. Stąd zawód chirurgia plastycznego, mimo zachęcających perspektyw finansowych, wiąże się z dużym ryzykiem niezadowolenia pacjentów.